Erfrecht

De vraag wie bij overlijden erft is allereerst afhankelijk van de vraag of de overledene (de erflater) een testament heeft achtergelaten.

Overlijden zonder testament (versterf)

Als de overledene geen testament heeft achtergelaten geldt de wettelijke regeling. De wet onderscheidt vier groepen van erfgenamen:

  • echtgenoot / geregistreerd partner en kinderen;
  • ouders, broers en zussen;
  • grootouders;
  • overgrootouders.

Als er geen erfgenamen in groep 1 aanwezig zijn, gaat de erfenis naar de erfgenamen in groep 2 en zo verder. Zijn er geen wettelijke erfgenamen, dan vervalt de erfenis aan de staat.

Niet ieder lid van dezelfde groep erfgenamen krijgt in de praktijk hetzelfde aandeel in de erfenis. De wet bepaalt in de eerste plaats dat de (langstlevende) echtgenoot of geregistreerd partner het vruchtgebruik van de gehele erfenis verkrijgt. Dit betekent dat de kinderen hun erfenis niet direct in handen krijgen, maar moeten wachten tot de langstlevende echtgenoot is overleden. De kinderen krijgen wel een vordering in geld op de langstlevende voor het bedrag van de erfenis, maar het is de vraag of dit bij overlijden nog te verzilveren is.

Testament

De overledene kan ook bij notariële akte een testament opmaken. Hierin kan de erflater zelf bepalen hoe de erfenis wordt verdeeld. Zo kunnen ook anderen dan de wettelijke erfgenamen worden begunstigd of kunnen erfgenamen juist worden onterfd.

Kinderen van de erflater kunnen nooit geheel worden onterfd. Zij hebben wettelijk recht op hun 'legitieme portie'. De legitieme portie bedraagt de helft van het wettelijk bepaalde erfdeel.
Een voorbeeld: Vader komt te overlijden en er zijn twee kinderen, een zoon en een dochter. Dochter is onterfd. Normaal zouden beide kinderen 50 % van de erfenis ontvangen. Omdat de dochter is onterfd heeft zij recht op de helft van haar erfdeel ofwel 25 % als legitieme portie.

Als vader echter komt te overlijden voordat moeder is overleden, kan de dochter pas haar legitieme portie opeisen nadat ook moeder is overleden. Hier geldt weer dat de aanspraak van de kinderen op de erfenis in principe niet tijdens het leven van de langstlevende, in dit geval moeder, kan worden verzilverd.

Executeur testamentair

De overledene benoemt meestal één persoon in zijn testament om de erfenis af te handelen. Deze persoon wordt de executeur genoemd. De executeur kan één van de erfgenamen zijn, maar kan ook een buitenstaander zijn. Als er geen executeur is aangewezen, kunnen de erfgenamen iemand een volmacht geven om de erfenis af te wikkelen, bijvoorbeeld één van hen of een notaris. Door deze volmacht worden de rechten van de erfgenamen overgedragen aan de gevolmachtigde.

De executeur/ gevolmachtigde moet de erfenis zo goed mogelijk afwikkelen. Zo betaalt de gevolmachtigde onder andere schulden, zegt abonnementen op en zorgt dat alle schulden en bezittingen worden geïnventariseerd. Aan het einde van de afwikkeling van de erfenis moet de executeur/ gevolmachtigde voor zijn werkzaamheden verantwoording aan de erfgenamen afleggen. Zij moeten akkoord gaan met de verdeling en afwikkeling van de erfenis.

Aanvaarding of verwerping erfenis

Een erfenis brengt niet altijd alleen lusten, maar ook lasten met zich mee. Het kan zijn dat de som van de schulden die de overledene achterlaat hoger is dan het vermogen. De erfgenamen kunnen dan de erfenis verwerpen, want aanvaarding zou betekenen dat de schuld op hen overgaat. Bij twijfel is het verstandig om de erfenis voorwaardelijk (beneficiair) te aanvaarden. Dan wordt eerst geïnventariseerd wat de erfenis inhoudt zodat weloverwogen besloten wordt om deze wel of niet te aanvaarden.

Hoe kan Bowmer & Nuiten u helpen?

Veel geschillen ontstaan wanneer sprake is van onterving of een onduidelijk testament. Daarnaast kan het zijn dat u vindt dat de executeur of gevolmachtigde zijn of haar taken niet naar behoren uitoefent. De executeur heeft wellicht als hij/ zij ook erfgenaam is, een tegenstrijdig belang. In dat soort gevallen dient u snel vakkundig advies in te winnen. Ons contactpersoon voor erfrecht is Sophie van Dijk. Zij staat u graag te woord als u vragen heeft of inlichtingen wenst.

Neem contact op